नाटककारो भासः संस्कृत निबंध। Mahakavi Bhasa in Sanskrit : संस्कृत साहित्ये अनेके कवयः अभवन्, अनेक नाटककाराः अपि अभवन्। नाटककारेषु भासः श्रेष्ठः खलु। भासस्य रचनाकालः ख्रिष्टाब्दद्वितीयशताब्दीति। किन्तु अत्र सर्वेषां मतैक्यं नास्ति। भासेन त्रयोदश नाटकानि रचितानि। तानि स्वप्नवासवदत्तम्, प्रतिज्ञायौगन्धरामायणम्, बालचरितम्, पञ्चरात्रम्, प्रतिभा, अभिषेक: दरिद्रचारुदत्तम्, दूतकाव्यम्, दूतघटोत्कचनाटकम्, कर्णभारम्, उरुभंगम्, अविभारकं च सन्ति।
नाटककारो भासः संस्कृत निबंध। Mahakavi Bhasa in Sanskrit
संस्कृत साहित्ये अनेके कवयः अभवन्, अनेक नाटककाराः अपि अभवन्। नाटककारेषु भासः श्रेष्ठः खलु। भासस्य रचनाकालः ख्रिष्टाब्दद्वितीयशताब्दीति। किन्तु अत्र सर्वेषां मतैक्यं नास्ति। भासेन त्रयोदश नाटकानि रचितानि। तानि स्वप्नवासवदत्तम्, प्रतिज्ञायौगन्धरामायणम्, बालचरितम्, पञ्चरात्रम्, प्रतिभा, अभिषेक: दरिद्रचारुदत्तम्, दूतकाव्यम्, दूतघटोत्कचनाटकम्, कर्णभारम्, उरुभंगम्, अविभारकं च सन्ति।
प्रतिभानाटकं, अभिषेकनाटकं च रामायणकथामाश्रित्य लिखितम्। दूतघटोत्कचनाटकं वीररसपूर्णम् अस्ति। अत्र दुर्योधन-घटोत्कच संवादा: ओजस्विशैल्या लिखिताः। दूतवाक्ये श्रीकृष्णस्य उदारचरित्र तथा दुर्योधनस्य अनुदार चरित्रं चित्रितम्। उरुभंगनाटके भीम-दुर्योधनयोः युद्धस्य वर्णनमस्ति। एतत् नाटक दुःखान्तमस्ति।
बालचरित्रनाटके श्रीकृष्णस्य बाललीलानां वर्णनमस्ति तथा पञ्चराने विराटपर्वतस् कथा कथिता। अविभारकनाटके प्रेमकथा चित्रिता।
सर्वेषु नाटकेषु ‘स्वप्नवासवदत्तम्' संस्कृतसाहित्ये विख्यातमस्ति। अस्य नाटकस्य भाषा अतिमधुरा, सरला च वर्तते। भासेन अस्मिन् नाटके विविधानाम अलंकाराणां प्रयोगः कृतः। अत्र वासवदत्ता पद्मावती-उद्यन-त्रयाणां कथा अतिकौशलेन प्रस्तुता।
अस्मिन् नाटके प्रसाद गुणः अस्ति। भासस्य उपमा: अप्रतिमाः खलु। तथा तस्य वर्णनशक्तिः अद्वितीया अस्ति। नाटके सर्वे पात्रा: सजीवाः कृताः। इदं नाटक भासस्य नाट्यकलायाः सर्वोत्कृष्टम् उदाहरणमस्ति। अत्र अस्य प्रतिभा अतिविकसिता दश्यते। ‘स्वप्नवासवदत्त' नाटकस्य अनेकासु भाषासु रूपान्तरं जातम्। भासस्य इयं रचना ईदृशी अप्रतिभा, याम् अग्निरपि दुग्धं न समर्थः अभवत् अत: केनचित कविना उक्तम- भासनाटक चकेऽपिच्छैकैः क्षिप्ते परीक्षितुम् स्वप्नवासवदत्तस्य दाहकोऽभून्न पावकः।
.png)
madhyamvyaayog natakam bhi he
ReplyDelete12 natak diya gaya h