स्वामी श्रद्धानन्द सरस्वती (मुंशीराम विज) का जीवन परिचय - Swami Shraddhanand in Hindi

स्वामी श्रद्धानन्द सरस्वती (मुंशीराम विज) का जीवन परिचय - Swami Shraddhanand in Hindi

स्वामी श्रद्धानन्द सरस्वती (मुंशीराम विज) का जन्म २ फरवरी सन् 1856 ईसवी (फाल्गुन कृष्ण त्र्योदशी, विक्रम संवत् १९१३) को पंजाब प्रान्त के जालन्धर जिले के तलवान ग्राम में  एक खत्री परिवार में हुआ था। स्वामी श्रद्धानन्द भारत के शिक्षाविद, महान स्वतंत्रता संग्राम सेनानी तथा आर्यसमाज के संन्यासी थे। रवीन्द्र नाथ ठाकुर ने सबसे पहले उन्हे महात्मा की उपाधि से विभूषित किया। 

• जीवन परिचय
• गुरुकुल कांगड़ी संस्‍थान की स्‍थापना
• उपलब्धि
• मृत्यु

जीवन परिचय

उनका वास्‍तविक़ नाम मुंशीराम विज था। उनकी युवावस्‍था बड़े एशो-आराम और विलासिता में गुजरी। उनके पिता,श्री नानकचन्द एक पुलिस अधिकारी थे। मुंशीराम जी के पिता का तबादला अलग-अलग स्थानों पर होता रहता था, जिस कारण मुंशीराम की आरम्भिक शिक्षा अच्छी प्रकार से नहीं हो सकी। वे एक सफल वकील बने तथा काफी नाम और प्रसिद्धि प्राप्त की। उनका विवाह श्रीमती शिवा देवी के साथ हुआ था। वह नास्‍तिक थे, लेकिन स्‍वामी दयानंद से मुलाकत ने उन्‍हें आस्‍तिक और देशभक्‍त बना दिया। उन्‍हें दिल्‍ली का दिल और हिंदू-मुस्‍लिम एकता का प्रतीक माना जाता था। वह पहले हिंदू थे, जिन्‍होंने दिल्‍ली के लोगों में राष्‍ट्रभक्‍ति की भावना जामामस्‍जिद के अहाते से जगाई। एक वही थे, जिन्‍होंने चांदनी चौक के जुलूस में वायसराय के बंदूकधारी सैनिकों को सामने अपनी छाती खोल दी।

गुरुकुल कांगड़ी संस्‍थान की स्‍थापना

स्‍वामी श्रद्धानंद ने देश के आध्‍यात्मिक विकास पर अपने कार्यों के अमिट निशान छोड़े हैं। वर्ष 1901 में उन्‍होंने शिक्षा के प्रसार के दृष्‍टिकोण से गुरुकुल कांगड़ी संस्‍थान की स्‍थापना की। महिलाओं की शिक्षा की प्रसार में सहायता की और इसके साथ ही हिंदी भाषा की छवि सुधारने में भी महत्‍वपूर्ण भूमिका निभाई। 

उपलब्धि  

उन्‍होंने 1889 में सद्धर्म प्रचारक, 1918 में श्रद्धा, 1919 में विजय और 1924 में अर्जुन का संपादन किया और इसके द्वारा आम जनता में राष्‍ट्रवादी भावनाओं का प्रसार किया। 1913 के हिंदी साहित्‍य सम्‍मेलन के अध्‍यक्ष बने। वह एक समाज सुधारक और अध्‍यात्‍मिक देशभक्‍त भी माने जाते हैं।

मृत्यु

23 दिसम्बर, 1926 को चांदनी चौक, दिल्ली में गोली मारकर हत्या कर दी गयी। श्रद्धानंद के कार्यों को कभी भुलाया नहीं जा सकता। उन्‍होंने भारत को आध्‍यात्‍मिक, राष्‍ट्रीय और नैतिक कर्तव्‍यों के लिये नई जागरूकता दी।

Continue Reading

Samvad Lekhan in Sanskrit Examples

Samvad Lekhan in Sanskrit Examples : In this article, we are providing Examples of Samvad Lekhan / Dialogue Writing Between two friends in Sanskrit for class 5, 6, 7, 8, 9 and 10.

Samvad lekhan in Sanskrit Example - 1

Samvad lekhan in Sanskrit Example - 2

Samvad lekhan in Sanskrit Example - 1

सुशीला - सखि ! तव किं नाम अस्ति ?

विमला - मम नाम विमला अस्ति। सखि ! तव किं नाम अस्ति ?

सुशीला - मम नाम सुशीला अस्ति।

विमला - त्वं कुत्र वससि ? 

सुशीला - अहं रायपुर आख्ये नगरे वसामि। त्वं च ?

विमला - अहं बिलासपुर आख्ये नगरे वसामि।

सुशीला - तव पितुः किं नाम अस्ति ?

विमला - मम पितुः नाम श्री सुशीलकुमारः अस्ति। तव पितुः नाम ?

सुशीला - मम पितुः नाम चन्द्रकुमारः अस्ति।

विमला - तव पिता किं कार्यं करोति ?

सुशीला - मम पिता कृषिकार्यं करोति। तव पिता ?

विमला - मम पिता अध्यापकः अस्ति।

सुशीला - मम एका अग्रजा अस्ति। तव ?

विमला - मम द्वौ अनुजौ स्तः। अग्रजा न अस्ति।

सुशीला - तव माता कीदृशी अस्ति ?

विमला - मम माता अति सरला अस्ति। तव माता ?

सुशीला - मम मातुः स्वभावः सरलः मधुरः च अस्ति।

Samvad lekhan in Sanskrit Example - 2

प्रमोदः - मित्र सुबोध ! चित्रे किं दृश्यते ?

सुबोधः - मित्र प्रमोद ! चित्रे एको ध्वजो दृश्यते ।

प्रमोदः - मित्र ! अयं कस्य देशस्य ध्वजः अस्ति ?

सुबोधः - मित्र ! अयम् अस्माकं राष्ट्रस्य भारतस्य ध्वजः अस्ति। अतः राष्ट्रध्वजः कथ्यते।

प्रमोदः - मित्र सुबोध ! ज्ञातं मया । किमयमेव राष्ट्रध्वजः अस्माकं देशे 'तिरंगा' इति नाम्ना प्रसिद्धि प्राप्तः ? 

सुबोधः - अथ किं मित्र प्रमोद ! अस्मिन् ध्वजे त्रयोरंगाः वर्णाः वा सन्ति । अतः 'तिरंगा' कथ्यते । 

प्रमोदः - मित्र ! अत्र त्रिपट्टिकाः दृश्यते ! तासु त्रीन् वर्णान् पश्यामि । उपरितनः पिण्याकवर्णः (केसरवर्णः) दृश्यते। अयं कस्य भावस्य प्रतीकः वर्तते ।

सुबोधः - मित्र ! पिण्याकवर्णः (केसरवर्णः) त्यागस्य, जागरणस्य, शौर्यस्य च प्रतीको अस्ति ।

प्रमोदः - मित्र ! श्वेतपट्टिकायाः वर्णः कं भावं द्योतयति ।

सुबोधः - मध्यस्थितायाः श्वेतपट्टिकायाः वर्णः सत्यं निर्मलतां च द्योतयति । 

प्रमोदः - मित्र ! अधः स्थितायाः हरितपट्टिकायाः वर्णः कं भावं प्रदर्शयति ? 

सुबोधः - मित्र ! अधो भागे विद्यमानायाः हरितपट्टिकायाः वर्णः जीवनसमृद्धिं सुखं च प्रदर्शयति । 

प्रमोदः - मित्र ! अहं श्वेतपट्टिकायाम् एकं चक्रमपि पश्यामि । किञ्च द्योतयति? 

सुबोधः - मित्र ! इदम् अशोकचक्रमस्ति एतत् चक्रं गतिशीलतां द्योतयति । राष्ट्रीयपर्वसु राष्ट्रध्वजारोहणं क्रियते । अस्माकं प्रधानमंत्री प्रत्येकमगस्त मासस्य पञ्चदशतारिकायां देहल्याः रक्तदुर्गात् राष्ट्रध्वजोत्तोलनं करोति ।

प्रमोदः - मित्र सुबोध ! अवगतं राष्ट्रध्वजस्य महत्वम् । अयं राष्ट्रध्वजोऽस्माकं सर्वेषां भारतीयानाम् आदरभाजनम् । अयं सर्वेषां भारतीयानां वन्दनीयः ।

सुबोध प्रमोदः च राष्ट्रध्वजं श्रद्धया नमतः स्वगृहम् च गच्छतः ।

Continue Reading

अस्माकं गुरु पर संस्कृत निबंध - Essay on Importance of Teacher in Sanskrit

Essay on Importance of Teacher in Sanskrit : In this article, we are providing अस्माकं गुरु पर संस्कृत निबंध also known as गुरु का महत्व पर संस्कृत निबंध। This Essay on Importance of Teacher in Sanskrit is ideal for class 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 and 12.

अस्माकं गुरु पर संस्कृत निबंध - Essay on Importance of Teacher in Sanskrit

जीवनस्य सर्वेषु क्षेत्रेषु गुरो: आवश्यकता अस्ति। अज्ञानेन आवृते नेत्रे गुरु: ज्ञानशलाकया उद्घाटयति। यद्यपि ग्रन्था: गुरव: इव ज्ञानं वितरन्ति तथापि ग्रन्थेभ्य: जातं ज्ञानं नि:सन्दिग्धं न भवति। एतादृशेन ज्ञानेन आत्मविश्वास: न जायते। गुरुमुखाद् आगता विद्या नि:सन्दिग्धा आत्मविश्वासकरी च सम्पद्यते। अध्यात्मशास्त्रे तु गुरो: माहात्म्यं देवस्य माहात्म्याद् अपि अधिकम् उक्तम्! व्यवहारे अपि गुरो: ऋणस्य अपाकरणं कथम् अपि न शक्यं यत: अन्नेन क्षणिका तृप्ति: भवति परं विद्यया आजीवनं तृप्ति: भवति। अत: वयं प्रतिदिनं गुरो: महिमानं गायाम: -

गुरुर्ब्रह्मा गुरुर्विष्णु: गुरुर्देवो महेश्वरः।

गुरु: साक्षात् परब्रह्म तस्मै श्रीगुरवे नमः ।।

Read also :
मम प्रिय अध्यापक संस्कृत निबंध
गुरु का महत्व संस्कृत निबंध

Continue Reading

समाचार पत्र पर संस्कृत निबंध - Newspaper Essay in Sanskrit - वृत्तपत्राणाम् महात्म्यम्

Newspaper Essay in Sanskrit : In this article we are providing समाचार पत्र पर संस्कृत निबंध. Students and teacher can use this Long essay on Newspaper in Sanskrit.

समाचार पत्र पर संस्कृत निबंध - Newspaper Essay in Sanskrit - वृत्तपत्राणाम् महात्म्यम्

'प्रभाते करदर्शनम्' इत्यस्माकं भारतीय संस्कृतेः परम्परा सुविदितास्ति। तत्स्थाने 'प्रभाते वृत्तदर्शनम्' इतीदं वचनसंप्रति जनेषु रुढिं भजते । प्रभाते वृत्तपत्रं लोकमित्रं संजातम्।

Read also : विद्या पर संस्कृत निबंध

वृत्तपत्रे दिशि दिशि संभूतानि वार्तानि संग्रहितानि भवन्ति। राजकीये सामाजिकेच क्षेत्रे यद यद् प्रादुर्भवति तद् तद् वृत्तपत्रे आविर्भवति। वृत्तपत्रकाराः विविधान् विषयान् अधिकृत्य जनानामग्रे स्थापयन्ति।

Read also : Sick Leave Application in Sanskrit

समाज प्रबोधनस्य क्षेत्रे वृत्तपत्राणाम् स्थानमद्वितीयम्। दुष्टरुढीनाम् निर्मूलनेन वृत्तपत्रैः समाजप्रबोधनस्य कार्यं कृतम् । पारतंत्र्यकाले केसरी, मराठा, यंग इंडिया, हरिजनादिभिः वृत्तपत्रैः राजकीय प्रबोधनम कृतम्। वृत्तपत्रम् जागृतेः कार्य करोति।

Read also : पिता को पुत्री का पत्र संस्कृत में

वृत्तपत्रे क्रिडा, मनोरंजनादिभिः विषयोऽपि सन्ति। स्त्रीणाम, बालानाम् युवकानाम्कृते स्वतंत्राः विभागाः वृत्तपत्रे सन्ति । तेन ज्ञानं वर्धते, मनोरंजनम् च भवति एवं वृत्तपत्रक्षेत्रं भृशं विस्तृतं विकसितं च वर्तते। वृत्तपत्रैः प्रबोधितोऽयं समाजपुरुषः। राष्ट्रस्य समुत्कर्षे, संरक्षणे च सदैव जागरितः स्यात्। एतदेव महत्कार्यं वृत्तपत्राणाम्।

Continue Reading

Essay on Knowledge in Sanskrit - विद्या पर संस्कृत निबंध

Essay on Knowledge in Sanskrit : In this article we are providing विद्या पर संस्कृत निबंध. Students and teacher can use this Long essay on Vidya in Sanskrit.

Essay on Knowledge in Sanskrit - विद्या पर संस्कृत निबंध

ज्ञानार्थकाद् 'विद्' धातोः 'क्यप्' कृत्वा स्त्रीप्रत्ययः 'टाप्' इति संयुज्य विद्या शब्दो निष्पद्यते। मानवजीवने विद्याया अतिमहत्त्वं वर्तते। विद्ययैव जनः संसारेऽस्मिन् सर्वान् सुखान् लभते, न केवलं मृत्युलोके परलोकेऽपि सः विद्यया वै सुख-सम्पन्नः भवति। सम्भवतः अनेनैव शास्त्रेषु कथितम्

'विद्ययाऽमृतमश्नुते', 'विद्यया विन्दतेऽमृतम्'

विद्याया अभावे मनुष्यः पशुवत् भवति। विद्या मानवस्य प्रच्छन्नं धनमस्ति! विद्ययैव जनाः संसारेऽस्मिन् यश-सुख-भोगिनः भवन्ति। यदि मनुष्यः विदेशं गच्छेत् , तर्हि विद्या एव तस्य सर्वाधिकं श्रेष्ठं मित्रं भवति। अनेनैव महाकविना भर्तृहरिणा कथितम

विद्या नाम नरस्य रूपमधिकं प्रच्छन्नगुप्तं धनम्,

विद्या भोगकरी यशः सुखकरी विद्या गुरूणां गुरुः ।

विद्या बन्धुजनो विदेशगमने विद्या परादेवता,

विद्या राजसु पूजिता न हि धनं विद्याविहीनः पशुः।।

अस्मिन् संसारे विद्यातीवाद्भुतं धनमस्ति, कुतः अन्यानि धनानि व्ययकृते सति विनष्टानि भवन्ति, किन्तु एतत् विद्या नामकं धनं तु व्ययकृतेऽपि वर्धते, सञ्चयात्तु विनष्टं भवति। उक्तञ्च

अपूर्तः कोऽपि कोशोऽयं विद्यते तव भारति।

व्ययतो वृद्धिमायाति, क्षयमायाति सञ्चयात्॥

अस्य विद्यानामकस्य धनस्यैका अन्या विशेषता वर्तते, चौरः एनं चोरयितुं न शक्यः, नैव धनमेनं राजा अपि ग्रहीतुं शक्यते, भ्रातृभिः नैव विभज्यते धनमतेत्, भारः खलु न भवति अस्मिन्, अनेनैव धनमेतत् अन्येषु धनेषु मुख्यतां भजते

न चौर्यहार्यं न च राज्यहार्य,

न भ्रातृभाज्यं न च भारकारि।

व्ययेते वर्धत एव नित्यं

विद्या धनं सर्वधनं प्रधानम्।।

विद्वान् विपत्सु पतितोऽपि सरलतापूर्वकं निस्सरति, किन्तु मूर्खस्तु विनाशमेव लभते! न केवलं इयदेव विद्यावान् तु स्वदेशं राष्ट्रमपि रक्षति, किन्तु मूर्खः एकल एव स्व मूर्खतावशात् सम्पूर्णं वै देशं विनश्यति।

विद्यामधिकृत्य वै विश्वेऽनेके देशाः स्व प्रभावं स्थापितं कुर्वन्ति, तेषां वर्चस्वं. सर्वत्र प्रसरति। वस्तुतः विद्या मनुष्यस्य मातेव रक्षति, पितेव हितकारिषु विषयेषु नियुज्यते, विषादं दूरीकृत्य कल्पलतेव सुखीकरोति। अतएव कथितम्

मातेव रक्षति पितेव हिते नियुङ्क्ते,

कान्तेव चाभिरमयत्यपनीय खेदम्।

लक्ष्मी तनोति वितनोति च दिक्षु कीर्ति,

किं किं न साधयति कल्पलतेव विद्या।।

विद्ययाजनः विनम्रः भवति, तस्मिन् शिष्टतायाः सञ्चारो भवति। यशश्चतुर्दिक्ष प्रसरति, न केवलमेतत् कविभिस्तु विद्यां नृपत्वादपि श्रेयस्करी कथितम्

विद्वत्त्वं च नृपत्वञ्च, नव तुल्य कदाचन।

स्वदेशे पूज्यते राजा, विद्वान् सर्वत्र पूज्यते॥

मानवजीवने चतुर्षु आश्रमेषु प्रथमो 'ब्रह्मचर्य' नाम आश्रमः, अस्मिन् एव सः गुरुसमीपं गत्वा विद्यार्जनं कुरुते। विद्यार्थी- जीवने स अथकपरिश्रमं करोति। तदानीमेव सः विद्यां लभते। तदैव कथ्यते

सुखार्थिनः कुतो विद्या, विद्यार्थिनः कुतो सुखम्।

सुखार्थी वा त्यजेद् विद्या, विद्यार्थी वा त्यजेद् सुखम्।।

वस्तुतः भूमण्डलेऽस्मिन् यदपि सत्यं शिवं सुन्दरञ्चास्ति। सर्वमेतत् विद्यया एव विद्याविहीनः जनः विद्वत्समाजे तथैव न शोभते यथा हंसमध्ये बको न शोभते। वस्तुतः मनुष्यस्य शरीरस्य विद्या सर्वोत्कृष्टमाभूषणमस्ति, विद्यासमं नास्ति शरीरस्य भूषणम्।

अतः अस्माभिः सदैव विद्यायाः प्राप्त्यर्थं प्रयत्नो विधेयः।

Continue Reading

छुट्टी के लिए संस्कृत प्रार्थना पत्र - Sick Leave Application in Sanskrit

Sick Leave Application in Sanskrit : In This article, We are providing छुट्टी के लिए संस्कृत प्रार्थना पत्र for Students and teachers.

छुट्टी के लिए संस्कृत प्रार्थना पत्र - Sick Leave Application in Sanskrit

कोल्हापुरतः

दि० ...........

माननीयाः प्राचार्यमहोदयाः 

कृषिमहाविद्यालयः

कोल्हापुरम् ।

मान्यवर!

आगतसप्ताहात् अहं महाविद्यालये उपस्थातुम् असमर्था जाता। यतः गतसप्ताहे अहं ज्वरग्रस्ता अभवम्। डॉक्टरमहोदयैः 'विषमज्वर' इति निदानं कृतमस्ति। तीव्रौषधसेवनात् , अनाहारात् तथा अनारोग्यात् च अहम् अतीव दुर्बला जाता। अतः आगामिनि सप्ताहेऽपि महाविद्यालयमागन्तुम् अहं न प्रभविष्यामि। अनारोग्यप्रमाणपत्रम् अहम् अवश्यं प्रेषयिष्यामि । कृपया द्विसप्ताहावकाशं स्वीकृत्य माम् अनुग्रहीष्यन्ति भवन्तः इति आशासे।

भवताम् वशंवदा

आकाशः

बी. ए. प्रथमवर्षम्

Read also : 

• माता को पुत्री द्वारा पत्र संस्कृत में
• Patra lekhan in Sanskrit
• पिता को संस्कृत में पत्र
• छुट्टी के लिए संस्कृत प्रार्थना पत्र

Continue Reading

पिता को पुत्री का पत्र संस्कृत में - Letter to Father in sanskrit

Letter to Father in Sanskrit : In This article, We are providing पिता को पुत्री का पत्र संस्कृत में for Students and teachers.

पिता को पुत्री का पत्र संस्कृत में - Letter to Father in sanskrit

मुम्बापुरीतः
दिनांक 2 नवम्बर 2019
माननीय पितः
चरणारविन्दयोः प्रणामाः

    मया भवतः पत्रं प्राप्तम्। अधिगतं मय भावत्कं पत्रम्। ज्ञातं च निखिलं वृत्तम् । तेन अतीव प्रसन्ना अहम् ।

  अहम् अत्र कुशलिनी। गतसप्ताहे एव अस्माकं महाविद्यालयस्य स्नेहसंमेलनं सम्पन्नमभवत् । तस्मिन् बहवः मनोरंजनात्मकाः कार्यक्रमाः संजाताः । मयाऽपि तत्र एकस्मिन् नाट्यप्रवेशे नायिकायाः भूमिका कृता आसीत् । तदर्थ मया त्रीणि पारितोषिकाणि प्राप्तानि । तथापि इतः परम् अस्मिन् वर्षे एतादृशेषु कार्यक्रमेषु न सहभागिनी भवेयम् इति मया निश्चितमस्ति। यतः इदानीं वार्षिकी परीक्षा केवलं मासावधि समागता। तस्यामपि प्रथमश्रेणी उपलभ्या एव । अतः इतः परं अध्ययनकर्मण्येव सुतरां व्यापृता भविष्यामि । कदाचित पत्रमपि नियतसमये प्रेषयितुं न शक्ष्यामि । तथापि मा चिन्तां कुरुत। समाप्तायां तु परीक्षायां गृहं प्रत्यागन्तुम् अहम् अत्युत्सुका अस्मि। 

  माननीयायाः मातुः चरणयोः सादरं प्रणतिः । गृहे गुरुजनेभ्यो नमः । स्वस्ति कनिष्ठेभ्यः सोदरेभ्यः । अन्यत् सर्वं कुशलम् ।

भवदीया स्नेहदुर्ललिता

लताः

Read also : 

• माता को पुत्री द्वारा पत्र संस्कृत में
• Patra lekhan in Sanskrit
• पिता को संस्कृत में पत्र
• छुट्टी के लिए संस्कृत प्रार्थना पत्र

Continue Reading

मम विद्यालय - अस्माकं विद्यालय संस्कृत निबंध / My School Sanskrit Essay

My School Sanskrit Essay : In this article, We are providing मम विद्यालय - अस्माकं विद्यालय संस्कृत निबंध for class 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 and 12. Students can Use This Long Essay on My School in Sanskrit Language to complete their homework.

मम विद्यालय - अस्माकं विद्यालय संस्कृत निबंध / My School Sanskrit Essay

असारेऽस्मिन् संसारे सारभूतं वस्तु विद्यैव वर्तते। विद्यालय: विद्याया: केन्द्रं भवति। मम विद्यालय: नगरादविदूरे वर्तते। विद्यालयं परित: एका दृढाभित्ति: विरचिता अस्ति। मुख्यद्वारेण प्रवेश काले वाटिकाया: सुमनोहराणि सुमनानि उभयतः भवतां स्वागतं कुर्वन्ति। अस्य वातावरणम् अतीव मनोहरम् अस्ति। सर्वत: शुद्धः वायु: वहति। Read also : मम विद्यालय संस्कृत में निबंध

द्वार समीपे प्रधानाचार्यस्य कार्यालयः लिपिकानां च कार्यालय: स्थितोऽस्ति। समीपे एवं पुस्तकालयोऽपि वर्तते। अस्मिन् पुस्तकालये नाना विषयाणां पुस्तकानि सन्ति। छात्रा: तानि अधीत्य विविध-विषयं ज्ञानम् अर्जयन्ति। विद्यालयस्य उत्तरस्यां दिशि एक: वाचनालय: अपि वर्तते। विद्यालये भवने सप्तति कक्षाः सन्ति। सर्वेषु कक्षेषु श्यामपटा: सुधालेखिन्यश्च उपस्थिता: सन्ति।

पञ्चशतोत्तर सहस्रछात्रा: प्रतिवर्षम् अत्र विद्यलाभं कुर्वन्ति। अस्मिन विद्यालये नवति अध्यापका: पाठयन्ति। ते अध्यापका: अति निपुणा: गुणिनश्च सन्ति। मम विद्यालये द्वारपाल: मार्जक: जलपाययिता तथा च अन्ये बहवः कार्यकर्तारः सन्ति। ते स्व-स्व कार्ये विद्यालयस्य सेवां कुर्वन्ति। अस्माकं विद्यालयस्य प्रधानाचार्य अनुशासन प्रिय: सन् कठोर: अपि, शिष्याणां सर्वदा हित चिन्तनेन स्नेहस्य मूर्तिरिव प्रतिभाति। Read also : मम पाठशाला संस्कृत निबंध

अस्मिन् विद्यालये हिन्दी भाषा, संस्कृत भाषा, आंगल भाषा, विज्ञानम्, गणितम्, अर्थशास्त्रम्, इतिहासम्, समाजशास्त्रम्, आदय: अनेके विषया: पाठ्यन्ते। अस्य विद्यालयस्य परीक्षाफलं शत प्रतिशतं भवति। अत्र केवलं पाठ्य विषयाः एव न पाठ्यन्ते अपितु अन्तरे अन्तरे शारीरिकी शिक्षा, नैतिक शिक्षा अपि च प्रदीयते।

मम विद्यालयस्य छात्रा: क्रीडायां, भाषणे, देशे सेवायाम् अपि उत्कृष्टा: सन्ति। एवं मम विद्यालयस्य ख्याति निकट वर्तिभ्य विद्यालयेभ्य: सर्वाधिकम अस्ति।

Continue Reading

मम प्रिय अध्यापक पर संस्कृत में निबंध - Mam Priya Adhyapak Nibandh in Sanskrit

Mam Priya Adhyapak Nibandh in Sanskrit : In this article we are providing मम प्रिय अध्यापक पर संस्कृत में निबंध Students and teacher can use this Long Essay on Mam Priya Adhyapak in Sanskrit.

मम प्रिय अध्यापक पर संस्कृत में निबंध - Mam Priya Adhyapak Nibandh in Sanskrit

अस्माकं विद्यालये विंशति अध्यापका: सन्ति। ये विद्वांस: गुणिनश्च सन्ति। ते सर्वे एव मम पूज्या अध्यापका: सन्ति। तेषु अध्यापकेषु श्रीमन् रूपचन्दः शास्त्रि: मम प्रियतम: अध्यापक: अस्ति।

श्रीमान् रूपचन्द शास्त्रि: त्रिंशत् वर्षीयः अध्यापकः अस्ति । सः संस्कृत साहित्ये स्नातकोत्तरं (एम.ए.) परीक्षा उत्तीर्य शोध-प्रबन्धं लिखित्वा प्रवक्ता: अभवत्। सः अस्मान् संस्कृतं पाठयति। असौ मधुरभाषी:, आस्तिकः, सदाचारी, धार्मिकः, सुशील: च अस्ति । स कदापि धूम्रपानं सुरापानं वा न करोति ।

तस्य अध्यापन विधि सुस्पष्टा, सरला, सुबोधा च अस्ति। असौ विद्यावारिधिः। स: यथा छात्रान् उपदिशति तथैव स्वयमपि कार्यं करोति । सः सर्वदा प्रियं हितं च वचनं वदति। सः सर्वदा सर्वान् छात्रान् अध्ययने प्रेरयति। सः सदा छात्राणां हितम् इच्छति । स स्व उत्तरदायित्वं सम्यक् निर्वहति। अतएव न केवलं छात्रा: अपितु शिक्षकवर्ग: अपि तं भूय: प्रशंसन्ति ॥ एतादृशा: एव गुरव: यदि सर्वत्र भवेयुः तर्हि श्लोकमिदमत् चरितार्थभ् स्यात् - 

अज्ञान तिमिरान्धस्य ज्ञानाञ्जन-शलाकया। 

चक्षुरुन्मीलितं येन तस्मै श्री गुरवे नमः ।। 

एतादृशानाम् गुरुवर्याणाम् कृते एवं उच्यते:

गुरुर्ब्रह्मा गुरुर्विष्णुः गुरुर्देवो महेश्वरः। 

गुरुः साक्षात् परब्रह्म तस्मै श्री गुरवे नमः॥

Continue Reading

रक्षाबंधन पर संस्कृत में निबंध - Essay on Raksha Bandhan in Sanskrit

रक्षाबंधन पर संस्कृत में निबंध : Raksha bandhan is a popular Hindu festival celebrated in India. In this article we are providing रक्षाबंधन पर संस्कृत में निबंध. Students and teacher can use this Long Essay on Raksha Bandhan  in Sanskrit to write small essay on 10 line on Raksha Bandhan in sanskrit.

रक्षाबंधन पर संस्कृत में निबंध - Essay on Raksha Bandhan  in Sanskrit

अस्मिन् संसारे दुःखानाम् आधिक्यं वर्तते । सर्वे जनाः सुखम् इच्छन्ति । दुःखितानां दुःखहरणे पर्वानाम् प्रमुखं स्थानं वर्तते। विश्वस्य सर्वेषु राष्ट्रेषु महोत्सवा: भवन्ति । भारतवर्षे अपि बहवः महोत्सवा: जायन्ते । यैः समये-समये जना: जागृतिं नवोल्लासं च लभन्ते। तेषु चत्वारः उत्सवा: प्रमुखा: सन्ति । तद्यथा-रक्षाबन्धनम्, विजयादशमी, दीपमालिका होलिकोत्सवश्च। तेषु अपि रक्षाबन्धनम् मुख्यतमं वर्तते । अयम् उत्सव: श्रावणमासस्य पूर्णिमायां भवति । अयम् समय: अति मनोहारी भवति, शीतल: पवन: प्रवहति, सर्वत्र हरीतिमा एव दृश्यते। Read also : दशहरा पर संस्कृत में निबंध

अनेन पर्वणा एका ऐतिहासिकी कथा अपि सम्बद्धा अस्ति । एकदा इन्द्राणी स्वपत्यु: इन्द्रस्य हस्ते दानवेभ्य: रक्षणार्थम् रक्षाबन्धनम् अकरोत् । इन्द्रः तेन एव रक्षा सूत्रेण दैत्यं बलिं बबन्ध । यथा च रक्षाबन्धन समये पठ्मानेन अनेन श्लोकेन ज्ञायते Read also : दुर्गा पूजा पर संस्कृत निबंध

येन राजा बलिर्बद्धो, दानवेन्द्रो महाबलः ।

तेन त्वां प्रतिबध्नामि, रक्षे मा चल मा चल ।। 

तदा प्रभृति अयं उत्सव: भवति । अनुश्रूयते यत्-राज्ञी कर्णवती मुगलराजं हुमायूं नृपतेः पार्श्वे स्वरक्षार्थं रक्षासूत्रं प्रेषितवती । हुमायूँ: अपि ताम् भगिनीं मत्वा तस्या: रक्षां अकरोत् । प्राचीन काले ऋषय: ब्राह्मणाश्च अस्मिन् पर्वे यजमानानाम् हस्तेषु रक्षासूत्रम् अबधन्त। यजमानाश्च तेषाम् जीवन निर्वाहार्थम् पर्याप्तं धनम् यच्छन्ति स्म । लोके अयम् उत्सव: 'राखी' इति नाम्ना उच्यते। अस्मिन् दिने भगिन्य: स्वभ्रातृणां हस्तेषु रक्षाबन्धनं कुर्वन्ति, इच्छन्ति च यत् इदं रक्षासूत्रं तान् विपद्भ्यः रक्षेत् । भ्रातरः अपि तासां रक्षार्थं प्रतिज्ञां कुर्वन्ति । केंद्रीय शासनेन अयं दिवस: संस्कृत दिवस रूपेण स्वीकृत:। अतएव अस्मिन् दिने भारतवर्षे स्थाने-स्थाने संस्कृतोत्सवाः अपि भवन्ति ।

Continue Reading

गाय पर संस्कृत में निबंध - Essay on Cow in Sanskrit

Essay on Cow in Sanskrit : Cow are the most common type of large domesticated animals. In this article we are providing गाय अर्थात धेनु पर संस्कृत में निबंध. Students and teacher can use this Long essay on Cow in Sanskrit to write small essay on 10 line on Cow in sanskrit.

गाय पर संस्कृत में निबंध - Essay on Cow in Sanskrit

गौः अस्माकं देशस्य सर्वश्रेष्ठ: पशुः अस्ति। गौ: मनुष्याणां महान्तम् उपकारं करोति । इयं देवरूपा मातृतुल्या कल्याणकारिणी च अस्ति । गौः भारतस्य सर्वेषु प्रान्तेषु प्राप्यते। अस्याः द्वे श्रृंगे, पृष्ठे लम्बमानं पुच्छं, द्विविभक्ता: चत्वारः खुरा: भवन्ति ।अस्या: ग्रीवाया: अधोभागे गलकम्बलं भवति । गाव: विविधवर्णाः भवन्ति।

गौः स्वयं घासं बुसं च खादति परं मानवेभ्य: अमृतोपमं सुमधुरं दुग्धं यच्छति। सर्वे मनुष्या: गवां दुग्धं पिबन्ति । गोदुग्धम् अतीव पवित्रं भवति । गवां दुग्धं सुपाच्यं हितकरं स्वास्थ्यकरं च भवति। अस्या: दुग्धेन नवनीतं, तक्रं, घृतं, दधि तथा अनेक विधानि मिष्ठान्नानि रचयाम: । न केवलं दुग्धम् एव अपितु अस्याः मूत्रं मलश्चापि अति हितकरौ । वैद्यैः गौमूत्रम् औषधि रूपेण प्रयुज्यते । गोमूत्रेण उदर रोगा: नश्यन्ति । तस्य गोमयेन मानवा: गृहाणि उपलिप्यन्ते । गोमयेन भूमे: उर्वरा शक्ति वर्धते, इन्धनकार्यं च विधीयते । मृतायां गो चर्मणा उपानहादिकम् निर्मीयते। अस्या: अस्थिभ्यः खादं विधीयते ।

गौः सुता: एव वृषभाः भवन्ति । वृषभा एव कृषि कर्मणि कृषकानां सहायतां कुर्वन्ति । ते क्षेत्रे हलान् कर्षन्ति, भारं वहन्ति, रथान् चालयन्ति । वृषभा: अपि हिन्दुभि: पूज्यन्ते, यत् एष शिवस्य वाहनम् अस्ति । एवं गौः अस्माकं अति उपकारं करोति । यथा माता स्वसुतं पालयति रक्षति च तथैव गौ अस्मान् पालयति रक्षति च। सा मातेव पूजनीया भवति । उक्तं च

मातरः सर्वभूतानां गावः, सर्वसुख प्रदाः। 

प्राचीन कालादेव भारतवर्षे गवां विशिष्टं महत्वम् अस्ति । दिलीप: गोसेवां कृत्वा पुत्रं लब्धवान् । श्रीकृष्ण: स्वयं गौः अचारयत् । गो: चारणेन कृष्ण: 'गोपाल': कथ्यते । यद्यपि भारत विधाने गोहत्या निषद्धा: तथापि अद्यापि अस्माकं देशे गोहत्या भवति । गवां पालने पोषणे च वयं उचितं ध्यानं न यच्छाम: इति खेदस्य विषयः। मदीया अभिलाषा अस्ति, यत्

गावो मे अग्रत: सन्तु, गावो मे सन्तु पृष्ठतः। 

गावो मे सर्वत: सन्तु गवां मध्ये वसाम्यहम ॥

Continue Reading

दशहरा पर संस्कृत में निबंध -Dussehra Essay in Sanskrit

Dussehra essay in sanskrit : Vijayadashami also known as Dussehra is a major Hindu festival. In this article we are providing दशहरा या विजयादशमी पर संस्कृत में निबंध. Students and teacher can use this Long essay on Vijayadashami / Dussehra in Sanskrit to write small essay on 10 line on Dussehra in sanskrit.

दशहरा पर संस्कृत में निबंध -Dussehra Essay in Sanskrit

भारतवर्षे बहवः महोत्सवाः भवन्ति। महोत्सवैः जनतासु उल्लास: उत्साह: च उत्पद्यते। तेषु उत्सवेषु चत्वार: उत्सवा: प्रमुखा: सन्ति। तद्यथा-विजयादशमी, रक्षाबन्धनं, दीपमालिका, होलिकोत्सवश्च। एतेषु अपि विजयादशम्या: प्रमुखं स्थानं वर्तते । विजयादशमी आश्विनस्य शुक्ले पक्षे दशम्याम् तिथौ भवति।

अनुश्रूयते यत् श्रीरामः लंकेश्वरं रावणं हत्वा स्वां धर्मपत्नी प्राप्तवान्। अस्य उपलक्ष्ये अयं महोत्सव: भवति । यदा राम: विजयम् अलभत् तदा आश्विन-मासस्य शुक्लपक्षस्य दशमी आसीत्। अत: अयं दिवस: 'विजयदशमी' इति कथ्यते। श्री रामस्य विजयमाश्रित्यैव अयम् उत्सव: देशस्य प्रत्येक नगरे ग्रामे च आयोजितं भवति। अस्मिन् दिने रावणस्य, तस्य भ्रातुः कुम्भकर्णस्य, तस्य पुत्रस्य मेघनादस्य च प्रतिमा: ज्वालयन्ति। मानवा: एतद् सर्व विलोक्य परमं प्रसीदन्ति। अयं उत्सव: संदिशति यत् रामादिवत् प्रवर्तितव्यं, न रावणादिवत्। अयं उत्सव: अधर्मे धर्मस्य, पापे पुण्यस्य, असत्ये सत्यस्य च विजयस्य प्रतीक: अस्ति। Read also : दुर्गा पूजा पर संस्कृत निबंध

अस्मिन् दिने शस्त्रपूजनम् अपि भवति। अस्मिन् दिने एव भगवतो बुद्धस्य जन्म: अपि अभवत्। सर्वत्र हर्षमयं वातावरणं भवति । मानवा: नवानि वस्त्राणि परिधाय आमोदं मानयन्ति । अस्मिन् दिने सूर्योदयात् पूर्वमेव नीलकण्ठ पक्षिदर्शनं शुभशकुनम् मन्यन्ते। जना: तस्य दर्शनार्थम् तम् अन्वेष्टुम् वनानि गच्छन्ति। स्थाने-स्थाने विजयामेलपका: अपि भवन्ति। उत्तर भारते सर्वत्र रामलीलाया: प्रदर्शनं भवति। स्त्रिय: बालाश्च तेषु आनन्दम् अनुभवन्ति। मित्राणि परस्परं उपहारान् प्रेषयन्ति। अयं उत्सव: बङ्गप्रदेशस्य प्रमुख: उत्सव:। अस्याम् तिथौ बंगप्रान्ते दुर्गाया: पूजा भवति। अस्मिन्नेव दिवसे भगवत्या महाकाल्या असुराणाम् विनाश: कृतः।

Continue Reading

दुर्गा पूजा पर संस्कृत निबंध - Essay on Durga Puja in Sanskrit

Essay on Durga Puja in Sanskrit : In this article, We are providing दुर्गा पूजा पर संस्कृत निबंध for class 6, 7, 8, 9, 10, 11 and 12. Durga Puja is also known as Durgotsava. Students can Use This Long Essay on Allahabad in Sanskrit Language to complete their homework.

दुर्गा पूजा पर संस्कृत निबंध - Essay on Durga Puja in Sanskrit

उत्सव बहुले भारते जना: उत्सवै: यत्र मानसिक परितोषम् मनोरंजनम्, शान्तिम्, विश्रान्तिम् च प्राप्नुवन्ति तत्रैव आध्यात्मिकं लाभं चापि लभन्ते। एते उत्सवा: महोत्सवाश्च बहुविधा: भवन्ति। केचन सामाजिक उत्सवाः, केचन राजनैतिक उत्सवा: केचन धार्मिक महोत्सवाः अस्माकम् दृष्टिपथम् आयान्ति।

एतेषु महोत्सवेषु दुर्गापूजा महोत्सव: अभीष्ट फलदायकः, दैविक, दैहिक, भौतिक ताप हारकः, शत्रु विनाशकः, समृद्धिदायकः विख्यातः अस्ति। भक्ता: नवादिनानि वृतम् धारयन्ति साधनाम् च साधयन्ति। महामायां जगदम्बिकाम् प्रति एषाम् परम गहनो विश्वास: यत्-

कुपुत्रो जायेत क्वचिदपि कुमाता न भवति ।

अखिले भरते भक्त जना: श्रद्धा-भक्ति-भावेन नव चण्डिका: पूजयन्ति। दुर्गा पूजा महोत्सव: शरद् ऋतौ भवति आश्विन मासस्य शुक्ले पक्षे प्रतिपदायाम् अस्य महोत्सवस्य शुभारम्भो भवति। कथितम् महामायया स्वेन श्रीमुखेन

शरत्काले महापूजा, क्रियते या च वार्षिकी।

तस्याम् ममैतन्महात्म्यं श्रुत्वा भक्ति समन्वितः ।। 

नवदुर्गायाम् प्रतिदिनम् साधका: भगवती मूर्ति सम्मुखे आसन बद्धो भूत्वा तद्गतेन मनसा स्व साधनाम् कुर्वन्ति, धूप-दीपम्, दर्शयन्ति, सपुष्पम् नारिकेलं समर्पयन्ति, सादरम् नैवेद्यम् निवेदयन्ति, मुख शुद्धयर्थम् एला लवंग कर्पूरयुक्तं ताम्बूलम् अर्पयन्ति। प्रतिदिनम् दुर्गासप्तशत्या: पाठम् कुर्वन्ति कारयन्ति च। गीत-वादनादिभिः नत्यन्ति, गायन्ति। सर्वाबाधा विमुक्त्यर्थम धन धान्य प्राप्तेर्थं  रिपूणाम् क्षयार्थम्, उपसर्गाणाम् शमनार्थम्, उग्रासु ग्रह पीडासु शान्त्यर्थम् कर बद्धाः भक्ताः जगदम्बिकाम् स्तुवन्ति। प्रार्थयन्ति च-

स्तुता सुरैः पूर्वमभीष्ट संश्रयात्, 

तथा सुरेन्द्रेण दिनेषु सेविता। 

करोतु सा न: शुभहेतुरीश्वरी, 

शुभानि भद्राणि अभिहन्तु चापदः।

बंगाल प्रान्ते असौ महोत्सवः सर्वेषु महोत्सवेषु प्रधान महोत्सव: भवति। बंग प्रान्तीयानां गृहे-गृहे दुर्गाया: मूर्तिस्थापनं भवति। ते सर्वे वृतोपवासादिभिः स्वकीयां इष्टदेवीम् भगवतीम् महाकालिकाम् अर्चयन्ति । नवम्याम् दशम्याम वा देव्या: मण्मयीं मूर्तिम् शंखध्वनिभिः घण्टा रवै: मृदंग वादनै: आपूर्यमाणे मंगलमये वातावरणे जले विसर्जयन्ति। यस्मिन् दिवसे मूर्ति विसर्जनम् भवति तस्मिन दिवसे भक्ति भावाप्लाविता: जनाः सपरिवारम् जलाशये गच्छन्ति प्रणमन्ति च महामायाम्।

अनेन महोत्सवेन यत्र पारमार्थिको: लाभः भवति तत्रैव जनानाम् मनोरंजनम् अपि भवति। अस्मिन् पर्वे शिल्पिन: अनेकानि बहुविधानि विचित्राणि वस्तूनि समुपकल्पयन्ति। अत: अयम् शारदीय महोत्सवः सर्वथा अनुकरणीय: दर्शनीयः प्रशंसनीयश्च।

Continue Reading

इलाहाबाद पर संस्कृत निबंध - Essay on Allahabad in Sanskrit

Essay on Allahabad in Sanskrit : In this article, We are providing इलाहाबाद पर संस्कृत निबंध अथवा तीर्थराजः प्रयागः संस्कृत निबंध for class 6, 7, 8, 9, 10, 11 and 12. Students can Use Essay on Allahabad in Sanskrit Language to complete their homework.

इलाहाबाद पर संस्कृत निबंध - Essay on Allahabad in Sanskrit

प्रयागराजस्य सर्वत्रैव यशोगानं गीयते विशेषत: पुराणेषु, रामायणादिषु महाकाव्येषु च। भौगोलिक दृष्ट्या भारतवर्षस्य उत्तर प्रदेश राज्ये प्रयागराज: स्थितः। अत्र गंगा-यमुना-सरस्वतीनाम् सितासित पावने जले स्नानं कृत्वा मनुजा: पाप रहिताः भवन्ति इति विश्वस्यते धार्मिकैः जनैः। ब्रह्मणा अत्र प्रकृष्ट याग करणात् अस्य संगमस्थलस्य नाम प्रयाग: अभवत्।

माघ मासे लक्षाधिकाः जनाः प्रतिवर्ष अत्रागत्य संगमस्य पवित्रे जले स्नात्वा स्वकीयम् भौतिक शरीरं पावयन्ति, सिद्धपुरुषाणाम् दर्शनेन विदुषां उपदेशामृतेन च अन्तरात्माम् अपि प्रक्षालयन्ति। ऋषेः भारद्वाजस्य आश्रम: अपि प्रयागे एव स्थित: आसीत् यत्र प्राचीन समये दश सहस्त्र मिता: अन्तेवासिन: अधीतिनः आसन्।

अकबर नामक: मुगल शासक: अत्रैव गंगायमुनाभ्याम परिवृतं दृढं दुर्गमकारयत्। वर्षाऋतौ गंगाया: असह्य धारा प्रवाहात् दुर्गस्य रक्षणाय विशालं बन्धमप्यकारयत्। य: अद्यापि गंगाया: नगरस्य च मध्ये सीमारेखा इव स्थित:। अकबर: स्वकीयस्य ‘इलाही' धर्मस्य अनुसारेण प्रयागराजस्य नाम 'इलाहाबाद' इत्यकरोत्। इदं दुर्गम् अतीव विशालं सुदृढमस्ति।

प्रयागे पण्डित मोती लाल नेहरू महाभागस्य विशाले प्रासादे एव स्वतंत्रता आन्दोलनस्य प्रधान कार्यालय: आसीत्। सम्पूर्ण भवनम् ‘स्वराज्य भवन' इति नाम्ना प्रसिद्धिमवाप्तम् स्वतन्त्रता संग्रामकाले। इयमेव क्रीडास्थली एवं कर्मस्थली अस्माकम् राष्ट्रनायकस्य पण्डित जवाहर लाल नेहरू महाभागस्य।

अव देश-विदेशैः छात्रैः परिवृत: विविध विद्या पारंगतैः विद्वद्भिः उपशोभित: प्रयाग विश्व विद्यालय: अत्रैव शोभते। अस्य विश्व विद्यालयस्य या कीर्तिः सा न कस्यापि अन्यस्य विश्व विद्यालयस्य। प्रान्तस्य सर्वोच्च न्यायालय: अत्रैव विराजते । हिन्दी-प्रचार-प्रसारे समर्पितम् हिन्दी साहित्य सम्मेलनम् अपि अत्र स्थितम् । प्रति कुम्भम् कोटिशः जनाः सुदूरदूरात् आगत्य गंगायमुनयो: संगमे स्नान्ति कृतार्थयन्ति च आत्मानम्। महाकविना कालिदासेम सत्यमेव उक्तम:

समुद्रपल्यो: जल सन्निपाते, पूतात्मनामत्र किलाभिषेकात्। 

तत्त्वावबोधन विनापि भूयः तनुज्यजां नास्ति शरीरबन्धः।

Continue Reading

ग्रीष्मावकाश पर संस्कृत निबंध - Summer Vacation Essay in Sanskrit

Summer Vacation Essay in Sanskrit : In this article, We are providing ग्रीष्मावकाश पर संस्कृत निबंध for class 6, 7, 8, 9, 10, 11 and 12. Students can Use Essay on Summer Vacation in Sanskrit Language to complete their homework.

ग्रीष्मावकाश पर संस्कृत निबंध - Summer Vacation Essay in Sanskrit

परीक्षा फलं श्रुत्वा हर्षित मानस: अहं कतिपयैः सहपाठिभिः सह कमपि पर्वतीय प्रदेशं दृष्टुकाम: विगते ग्रीष्मावकाशे नैनीताल नामकम् नगरम् गमनाय मतिं अकुर्वम्। महता उत्साहेन सकलां यात्रा सामग्री एकत्रीकृत्य वयम् सर्वे ज्येष्ठ मासस्य शुक्ले पक्षे एकादश्यां प्रात:। षट्वादन वेलायां वाष्पयान विराम स्थानं प्राप्ता: निर्धारित समयेन, वाष्प यानेन प्रचलिता:।

अन्येद्यु: प्रात: वयम् 'काठगोदाम' इति नामकं वाष्प-यान विराम स्थानं (स्टेशन) प्राप्ताः । तत्र यानात् अवतीर्य मोटर शकटेन नयनाभिरामं नैनीतालं प्रति प्रस्थिताः । मार्गे मनोहारि दृश्यं पश्यन्त: आत्मानमपि विस्मृतवन्त: । अचिरादेव वयम् नैनीतालं प्राप्ताः ।

प्रथममेव नयनाभिरामाम् 'नैनीलेक' इति नाम्ना प्रसिद्धां पुष्करिणीं दृष्टवा आनन्द मग्ना: जाताः । अस्याः पुष्करिण्या: सायंतनं दृश्यं अद्यापि हृत्पटले अंकितमेव । तस्या: रमणीये कूले सुन्दरा: युवान: युवतयश्च, क्रीडन्त: बाला:, लगुडहस्ता: वृद्धाश्च भ्रमन्त:, तिष्ठन्तः, वार्तालापं कुर्वन्त: अवलोक्यन्तेस्म । कुत्रचित् नौका विहारार्थम् नाव: प्लवन्ते। केचन स्नानं कुर्वत:, केचन प्रक्षालनं कुर्वतः, केचन क्रीड़ा रस निमग्ना: दृष्टिपथं आयान्ति स्म।

अन्यस्मिन् अहनि वयम् नैनीताल पर्वतस्य 'चीनापीक' इति प्रसिद्धं सर्वोच्चं शिखरम् दृष्टुं तत्र प्रस्थिताः । तत्रत्यां सुषमां दृष्टवा अन्येद्यु: 'नन्दा देवी' 'नैनी देवी' इति नाम्न्यो: देव्योः पूजां, अर्चनां, पादाभिवन्दनाञ्च कृत्वा पुन: स्वनगरं प्रत्यावर्तिताः ।

एवम् ग्रीष्मावकाशस्य क्षणानि व्यतीतानि ॥

Continue Reading