वसुधैव कुटुम्बकम पर संस्कृत निबंध। Vasudhaiva Kutumbakam Sanskrit Essay

वसुधैव कुटुम्बकम पर संस्कृत निबंध। Vasudhaiva Kutumbakam Sanskrit Essay : केनचित् कविना उक्तम् ‘अयं निजो परोवेति गणना लघुचेतसाम्। उदारचरितानान्तु वसुधैव कुटुम्बकम्।‘ अस्मिन जगति जना: द्विविधाः सन्ति। येषां चेतः विशालं भवति ते कोऽपि भेदः न मानयन्ति। किन्तु लघुचेतमानवा, भेदभावं कुर्वन्ति। यदि वयं सर्वे एकस्य परमात्मानः पुत्राः तर्हि भेदभावस्य किं कारणम्? इदं मम् इदं परस्य इति भावना एवं दुःखाय, क्लेशाय भवति। सर्वेषां हृदये यदि एकत्व भावना स्यात् तर्हि सर्वे परस्परस्नेहे वसन्ति। यदि मनुष्य हद्रये स्वार्थभावना भवति तर्हि सः श्रेष्ठकार्यं कर्तुं कदापि न शक्नोति। ये स्वार्थं परित्यज्य परोपकाराय स्वजीवनं यापयन्ति तेषां जीवनं सफलं भवति।

वसुधैव कुटुम्बकम पर संस्कृत निबंध। Vasudhaiva Kutumbakam Sanskrit Essay

केनचित् कविना उक्तम् ‘अयं निजो परोवेति गणना लघुचेतसाम्। उदारचरितानान्तु वसुधैव कुटुम्बकम्।‘

अस्मिन जगति जना: द्विविधाः सन्ति। येषां चेतः विशालं भवति ते कोऽपि भेदः न मानयन्ति। किन्तु लघुचेतमानवा, भेदभावं कुर्वन्ति। यदि वयं सर्वे एकस्य परमात्मानः पुत्राः तर्हि भेदभावस्य किं कारणम्? इदं मम् इदं परस्य इति भावना एवं दुःखाय, क्लेशाय भवति। सर्वेषां हृदये यदि एकत्व भावना स्यात् तर्हि सर्वे परस्परस्नेहे वसन्ति।

यदि मनुष्य हद्रये स्वार्थभावना भवति तर्हि सः श्रेष्ठकार्यं कर्तुं कदापि न शक्नोति। ये स्वार्थं परित्यज्य परोपकाराय स्वजीवनं यापयन्ति तेषां जीवनं सफलं भवति।

यथा परिवारे माता सर्वेषु पुत्रेषु स्निह्यति तथा समाने अपि सर्वेषां प्रति स्नेहभावः आचरितव्यः। उदारपुरुषाः सर्वं विश्वं स्वपरिवारवत् मानयन्ति। तेषां जीवनं नित्यं परहिताय, परकल्याणाय भवति। सर्वविश्वं स्वकुटुम्बं मन्यमानाः ते कदापि उन्मार्ग सेविन न भवन्ति। नीतिमार्गं न परित्यजन्ति। ते स्वार्थं परित्यज्य सततं लोकसेवां कुर्वन्ति। परदुःखेन दु:खिताः भवन्ति तथा परदुःख निवारणाय नित्यं प्रयत्नशील भवन्ति। अस्माकं प्राचीनेषु ग्रन्थेषु एतदेव कथित यत् संसारे भेदभावः न कर्त्तव्यः स्वार्थभावना विनाशं प्रति गच्छति।

विश्वकल्याणभावनया मानव: गौरवं लभते। वसुधैव कुटुम्बकम् इति विशाल भवनाम् आश्रित्य अस्माकं जीवनं सफलं करणीयम्। सर्वकल्याण भावना, सर्वहित कामना सुभाषितेषु अपि कथिता यत्।

सर्वेऽत्र सुखिनः सन्तु सर्वे सन्तु निरामयाः

सर्वे भद्राणि पश्यन्तु मा कश्चित् दुःख भाग्भवेत्।।

अत: उच्यते गौरवप्राप्त्यर्थ, सम्मानप्राप्त्यर्थं स्वार्थभावना त्याज्या, तथा वसुधैव कुटुम्बकम् इयं भावना स्वीकरणीया।